Thrips Yaşam Döngüsü

THRİPS

1. Taksonomi ve Önemli Türler

  • Takım (Order): Thysanoptera

  • Alt takım: Terebrantia (kanatlı türlerin çoğu burada)

  • Familya: Thripidae (zararlı türlerin büyük çoğunluğu burada)

  • Cinsler ve Türler:

    • Frankliniella occidentalis (Western Flower Thrips – Batı Çiçek Tripsi)

    • Thrips tabaci (Tütün Tripsi)

    • Thrips palmi (Melon Thrips)

    • Scirtothrips dorsalis (Chili Thrips)

    • Echinothrips americanus (Amerikan tripsi)

Türkiye'de en yaygın zararlı türler:
🟡 F. occidentalis (sera ve açıkta)
🟡 T. tabaci (açık tarla, soğan ve sarımsakta yaygın)

🦋 2. Morfolojik Özellikler

🔬 Ergin (İmago):

  • Boyut: 0.8–1.5 mm (bazı türlerde 2 mm'ye kadar)

  • Vücut uzun ve ince, silindirik

  • Anten: 6–9 segmentli, duyarga organları gelişmiştir

  • Kanatlar: İnce, tüylü (franjlı), dar zar kanatlar

  • Renk: Türüne göre açık sarıdan koyu kahverengiye

🔬 Larva:

  • Kanatsız, açık sarı veya beyazımsı

  • Hareketli, gözleri ve antenleri gelişmiştir

  • Erginlerden ayıran en temel fark: kanat yoktur

🔬 Pupa ve Prepupa:

  • Hareketsiz ya da az hareketli

  • Kanat tomurcukları belirginleşir

  • Genellikle toprakta veya yaprak altı örtülerde gelişir

🔄 3. Yaşam Döngüsü (Biyolojik Gelişim)

🔁 Genel Gelişim Evreleri:

Yumurta → Larva I → Larva II → Prepupa → Pupa → Ergin

🧪 Gelişim Detayları (Frankliniella occidentalis örneğiyle):

Gelişim Evresi Süre (25°C'de) Gelişim Yeri
Yumurta 2–4 gün Bitki dokusu içinde
Larva I 1–2 gün Bitki yüzeyi
Larva II 2–3 gün Bitki yüzeyi
Prepupa 1 gün Yaprak altında/toprakta
Pupa 2–3 gün Yaprak altında/toprakta
Ergin 15–30 gün Aktif, beslenir, çoğalır

  • Tüm yaşam döngüsü süresi (25°C): Yaklaşık 10–15 gün

  • Döl sayısı: Sera koşullarında 15–20 döl/yıl, açık alanda 5–8 döl

🔬 Gelişim Sıcaklığı

🌡️ Optimal gelişim sıcaklığı: 25–28°C
🔥 32°C üzeri → Gelişim yavaşlar, ölümler artar
❄️ 10°C altı → Gelişim durur

⚠️ 4. Zarar Şekli ve Ekonomik Önemi

1. Beslenme Zararları

  • Yapraklarda: Gümüşi parlaklık, sararma, nekrotik lekeler

  • Meyvede: Bozulma, şekil bozukluğu, yüzeyde kahverengileşme

  • Çiçekte: Dönlenme azalır, çiçek deformasyonu

2. Viral Vektörlük (Biyotik zarar)

  • F. occidentalis, TSWV (Tomato Spotted Wilt Virus) taşır

  • Virüs larva evresinde alınır, ergin evrede bulaştırılır

  • Tohumluk ve fide üretiminde büyük kayıplar

⚠️ Viral taşınma riskinden dolayı, zararlının çok düşük yoğunlukta bile varlığı kritik önemdedir.

🛡️ 5. Entegre Mücadele Stratejileri (IPM)

🔹 Kültürel Önlemler

  • Temiz fide kullanımı

  • Ürün sonrası sera ve tarla dezenfeksiyonu

  • Yabancı ot kontrolü (ör. Solanum nigrum, Chenopodium)

  • Sera izolasyonu → 50 mesh sineklik

  • Dikim öncesi toprak solarizasyonu (özellikle pupalar için)

🔹 Biyoteknik Yöntemler

  • Sarı yapışkan tuzak: Takip ve kitle yakalama için

  • Tuzak başına haftalık 20–25 trips → eşiği geçmiştir

  • Mavi yapışkan tuzaklar → bazı türlerde daha cezbedicidir

🔹 Biyolojik Mücadele

  • Yırtıcılar:

    • Orius laevigatus, O. insidiosus (önemli predatör, yumurta ve larva tüketir)

    • Amblyseius swirskii, A. cucumeris (akarlar)

  • Entomopatojenler:

    • Beauveria bassiana, Isaria fumosorosea

  • Nematodlar:

    • Pupaların yoğun olduğu alanlarda Steinernema feltiae

👇 Orius, özellikle çiçeklerde trips kontrolünde çok etkilidir.
Biyolojik mücadele etkilidir ancak popülasyon çok yükselmeden uygulanmalıdır.

🔹 Kimyasal Mücadele (Dikkatli ve rotasyonlu)

IRAC Etki Grubu Bazlı Aktif Maddeler:

Etki Grubu Aktif Madde Not
Gr. 5 Spinosad, Spinetoram Doğal kökenli, oldukça etkilidir
Gr. 6 Abamectin, Emamectin benzoate Larval evreye etkili
Gr. 28 Cyantraniliprole, Chlorantraniliprole Uzun etkili
Gr. 23 Spirotetramat Sistemik, larva ve ergin
Gr. 15 Lufenuron, Novaluron Gelişim engelleyici (IGR)

  • İlaçlar erken larva dönemine denk getirilmeli

  • Karışım yapılacaksa, fiziko-kimyasal uyumluluk kontrol edilmeli

  • Direnç yönetimi için aynı etki grubundan ilaçlar art arda kullanılmamalıdır

📊 Zarar Eşiği ve Takip

Bitki Türü Zarar Eşiği (TSW olmayan bölgelerde)
Domates, Biber %2–3 bulaşık bitki/çiçek oranı
Salatalık %5–10 bulaşık yaprak
Virüs riski varsa Eşik sıfıra yakın kabul edilir

🧭 Sonuç ve Tavsiye

  • Tripsler hızlı çoğalan, virüs taşıyan ve direnç geliştiren zararlılardır.

  • Bu nedenle:

    • Erken takip (tuzaklar + görsel kontrol)

    • Çok yönlü mücadele (IPM)

    • Doğru zamanda uygulama
      büyük önem taşır.

Hemen Ara